Makale Bilgileri / Article Information

Yıl / Year: 2025 | Cilt / Volume: 9 | Sayı / Issue: 1 | Sayfa / Page(s): 63-82
Sayı Yayın Zamanı / Issue Published: 30 / 06 / 2025 | Özgün Araştırma Makalesi
DOI:

Öz/Özet

Bu çalışma, Türkiye'deki akademisyenlerin yabancılaşma düzeyini, küreselleşme ve neoliberal politikalar doğrultusunda şekillenen yükseköğretimdeki dönüşümler bağlamında incelemektedir. Ülkede daha önce yapılan araştırmalar öncelikle güvencesizliğe odaklanmışken, bu çalışma yabancılaşmayı kendine yabancılaşma, bilimsel araştırmaya yabancılaşma, öğretime yabancılaşma, izolasyon ve güçsüzlük gibi çok boyutlu bir çerçevede incelemektedir. Yıldız ve Alıcı (2019) tarafından geliştirilen, geçerliliği kanıtlanmış bir ölçek ve iki açık uçlu soru kullanılarak, İstanbul'daki devlet üniversitelerinde sosyal bilimler alanında çalışan 326 akademisyenden veri toplanmıştır. Bulgular, genel yabancılaşma düzeylerinin nispeten düşük olduğunu göstermektedir; bu durum büyük olasılıkla devlet üniversitelerindeki kıdemli akademisyenlere sağlanan iş güvencesi ve mesleki özerklikle bağlantılıdır. Bununla birlikte, yabancılaşma düzeyi, akademik unvana göre birtakım farklılıklar göstermiştir. Doktor öğretim üyeleri, mesleki ilerlemelerini sağlayabilmek adına piyasa odaklı değişikliklere uyma konusunda daha fazla baskı altında oldukları için daha fazla yabancılaşma hissetmektedir. Açık uçlu sorulara verilen yanıtlar da bu yorumu desteklemekte, kariyerinin başındaki akademisyenleri orantısız biçimde etkileyen yönetsel uygulamalardan ve performansa dayalı değerlendirme sistemlerinden duyulan memnuniyetsizliği ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler: Akademisyenler, Yabancılaşma, Üniversitelerin Dönüşümü

Abstract

This study investigates alienation among academics in the context of transformations in higher education in Türkiye, shaped by globalisation and neoliberal policy shifts. While earlier research in the country has focused primarily on precarity, this study examines alienation in a multidimensional framework, including self-alienation, alienation from scientific research, and alienation from teaching, isolation, and powerlessness. Using a validated scale developed by Yıldız and Alıcı (2019), along with two open-ended questions, data were collected from 326 academics in the social sciences at public universities in Istanbul. The findings indicate that overall levels of alienation are relatively low—likely linked to the job security and professional autonomy afforded to senior academics in public universities. Academic rank did, however, show some variances; assistant professors felt more alienated since they are under more pressure to fit market-orientated changes for professional development. Responses to open-ended questions further support this interpretation, revealing dissatisfaction with managerial practices and performance-based evaluation systems that disproportionately affect early-career academics.

Keywords: Academics, Alienation, Transformation of Universities

240 kere |     116 kere